by tskzZapraszamy do udziału w uroczystych obchodach 80. Rocznicy Likwidacji Litzmannstadt Getto, których gospodarzami są Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska oraz Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi, a organizatorem: Centrum Dialogu im. M. Edelmana w Łodzi. Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce jest współorganizatorem obchodów. Główne uroczystości odbędą się 29 sierpnia 2024 r.
29 sierpnia to symboliczna data – w sierpniu 1944 r. z łódzkiego getta wywiezieni zostali przez niemieckich okupantów do Auschwitz-Birkenau ostatni mieszkańcy zamkniętej dzielnicy. Potem getto zostało zlikwidowane.
Łódź, która przed wojną była bardzo ważnym ośrodkiem żydowskiej kultury, nauki i handlu, pamięta o swoich mieszkańcach, a także o tysiącach Żydów z podłódzkich miasteczek oraz wielu miast w Europie, którzy stracili tu życie lub stąd zostali wywiezieni do obozów zagłady.
Program – 29.08.2024 r.
10:30 – Otwarcie wystawy Od Świtu do Zmierzchu.
Fotografie Henryka Rossa z getta łódzkiego, wykonane w latach 1940-1944. Zbiory z kolekcji Museum of Fine Arts Boston i Toronto’s Art Gallery of Ontario.
Wstęp wolny
Miejsce: Dom Przedpogrzebowy / cmentarz żydowski, ul. Bracka 40 (wejście od ul. Zmiennej).
Organizator: Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi.
Opis: Na wystawie pokazane zostaną fotografie z łódzkiego getta, wykonane przez Henryka Rossa w latach 1940-1944. Są one unikalnym zapisem Zagłady łódzkich Żydów i innych deportowanych do getta z Europy okupowanej przez nazistów. Od świtu do zmierzchu to wystawa 70 fotografii z kolekcji 3000 negatywów Rossa, ukrytych w budynku getta i wydobytych po wojnie. Pochodzą ze zbiorów Muzeum of Fine Arts (MFA) w Bostonie i Art Gallery of Ontario (AGO) w Toronto. Te instytucje, udostępniły część swojej kolekcji Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Łodzi, aby wystawa stała się pomnikiem pamięci o getcie.
11:00 – Uroczystości religijne i symboliczne zapalenie zniczy pod pomnikiem pamięci łódzkich Żydów na cmentarzu żydowskim w Łodzi. PL/ENG, tłumaczenie na PJM.
Miejsce: Cmentarz żydowski | ul. Bracka 40
Uroczystości transmitowane będą w Internecie na portalu Facebook – fb.com/centrumdialogulodz oraz youtube.com/centrumdialogulodz
12:00 – Uroczystości oficjalne na Stacji Radegast (składanie kwiatów i zniczy). PL/ENG, tłumaczenie na PJM
Miejsce: Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi – Oddział Stacja Radegast | al. Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12
Uroczystości transmitowane będą w Internecie na portalu Facebook – fb.com/centrumdialogulodz oraz youtube.com/centrumdialogulodz
Po uroczystościach głównych ze Stacji Radegast w kierunku Starego Rynku wyruszy Marsz pamięci. PL/ENG
Start: Stacja Radegast.
Organizatorzy: Archidiecezja Łódzka, kard. Grzegorz Ryś, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce, Marsz Żywych.
19.00 – Uroczysty koncert z okazji 80. rocznicy Likwidacji Litzmannstadt-Getto w wykonaniu Chóru i Orkiestry Teatru Wielkiego w Łodzi i Chóru Żydowskiego CLIL. PL/ENG
Bezpłatne wejściówki do pobrania w kasie Teatru Wielkiego.
Miejsce: Teatr Wielki, plac Dąbrowskiego
Organizatorzy: Teatr Wielki w Łodzi, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce.
Pozostałe wydarzenia tego dnia:
16:00 – Spacer śladami „Dziennika” Dawida Sierakowiaka. Prowadzenie: Aleksandra Ciach, Centrum Inicjatyw na rzecz rozwoju REGIO. PL
Udział jest płatny, 20 zł / osoba, płatność na miejscu u organizatora.
Start: Plac Kościelny, od strony ul. Zgierskiej.
Organizator: Centrum Inicjatyw na rzecz rozwoju REGIO.
28 sierpnia | środa – Dzień Ocalałych / 20-lecie Parku Ocalałych w Łodzi
10:00 – Ocalali w dokumencie: Marian Turski Mój najważniejszy dzień reż. Michał Bukojemski [67 min.]. PL/ENG
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83.
11:15 – Ocalali w dokumencie: Mietek Wajntraub / Mitchell Winthrop. Lessons from Mitch, reż. Klaudia Siczek [10 min.] PL/ENG
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83.
Opis: Mitchell (Mitch) Winthrop to Mietek Weintraub, urodzony w Łodzi w średniozamożnej rodzinie w 1926 roku, uczeń prywatnego gimnazjum Kacenelsona, zabawowy gość – jak o sobie mówi, od 1940 roku zmuszony do życia w getcie. Tam musiał nauczyć się pracować i walczyć o przetrwanie. Jego ojciec zmarł w getcie z głodu, matka i członkowie rodziny zginęli w obozach, ale on przeżył i chciał żyć. Film Klaudii Siczek powiada o pełnym optymizmu i radości życia człowieku, którego pasją stał się bilard. W klubie bilardowym spędza swój wolny czas od 50 lat, a jednocześnie zaraża innych swoim uśmiechem i poczuciem humoru. W 2012 roku napisał wspomnienia „The Arrival: I sought God in Hell”. Dokument zrealizowany przez wnuczkę Mariana Turskiego, rówieśnika Mitcha.
11:30 – Ocalali w dokumencie: Leon Kovner, Leon loves the sea and we love Leon oraz Art_opening_1940, Elyasaf Kovner [10 min.]. ENG
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83.
11:45 – Ocalali w dokumencie: Tova ben Zvi. Świat Tovy, reż. Michał Bukojemski [37 min.]. PL/ENG
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83.
12:30 – Ocalali w dokumencie: Leon Weintraub. Leon – chłopiec, który przeżył piekło, autor: Jacek Tokarczyk, prod. TVP3 Łódź dla TVP Historia [13 min.]. PL/ENG
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83.
Opis: Leon Weintraub ma 96 lat. Jest jednym z ostatnich żyjących “lodzermenschów”. Urodzony i wychowany w Łodzi, więziony w getcie na terenie miasta, Ocalały z Holocaustu. Na co dzień mieszka w Szwecji, jednak swoje rodzinne miasto odwiedza wyjątkowo chętnie i tak często, na ile to możliwe.
13:00 – Ocalali w dokumencie: Chava Rosenfarb. Chava Rosenfarb: That Bubble of Being, reż. Josh Waletzky, prod. League for Yiddish [50 min.]. PL/ENG
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83.
14:00 – Ocalali w dokumencie: Halina Elczewska. Halina Elczewska w Łodzi, prod. Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi [27 min.]. PL
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83.
Opis: Do wybuchu wojny Halina wraz z siostrami, starszą Jadwigą i Inką, mieszkała przy ul. Łąkowej 3/5. Uczyła się w gimnazjum im. Orzeszkowej przy al. Kościuszki 21.
Po wybuchu wojny rodzina przeprowadziła się na teren Bałut, w getcie mieszkali przy ul. Brzezińskiej 39. Przeżyli w getcie niemal do końca, do likwidacji. Zostali wywiezieni do Auschwitz-Birkenau 24 sierpnia 1944 r. Tam zginął jej mąż, rodzice i młodsza siostra Inka.
Po wojnie Halinka była wiceburmistrzem Mieroszowa, potem wraz z Jadwiga i jej mężem, Arnoldem Mostowiczem, przeniosła się do Wrocławia, gdzie była dyrektorem szkoły radców zakładowych.
W sierpniu 2004 roku z inicjatywy Haliny Elczewskiej, z poparciem prezydenta Jerzego Kropiwnickiego, zostaje założony w Łodzi Park Ocalałych.
15:00 – 20-lecie Parku Ocalałych. Spacer drugi. Prowadzenie: Grażyna Ojrzyńska, twórczyni parku (oprowadzanie w języku polskim) oraz Justyna Tomaszewska, przewodniczka po Łodzi Just Łódź (oprowadzanie w języku angielskim). PL/ENG
Start: parking przed budynkiem Centrum Dialogu, ul. Wojska Polskiego 83.
Organizator: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.
16:00 – Ceremonia nadania nowych drzew pamięci PL/ENG
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83.
Organizator: Miasto Łódź i Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.
Opis: Od 2004 roku w Parku Ocalałych sadzone są drzewa pamięci dedykowane osobom, bądź rodzinom, które przeżyły wojnę. Co roku dochodzą nowe nazwiska. Sadzą je Ocalali, albo ich potomkowie, dzieci, niekiedy wnukowie, którzy przyjeżdżają z różnych zakątków świata. W tej chwili w Parku Ocalałych jest już ponad 660 drzew pamięci.
17:00 – Młodość dodała nam siły – rozmowa z Marianem Turskim, Ocalałym z łódzkiego getta o organizacjach młodzieżowych w łódzkim getcie i z dr Ewą Wiatr z Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana Uniwersytetu Łódzkiego. Prowadzenie: dr Joanna Podolska, Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi. PL/ENG
Miejsce: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi | ul. Wojska Polskiego 83.
Organizator: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.
Opis: Praktycznie zaraz po zamknięciu getta, setki młodych ludzi, zamiast do ciasnych mieszkań w gęsto zabudowanym miejskim terenie getta, zamieszkała w niewielkich domkach na Marysinie i zaczęła organizować życie według wzorów kibucowych. Stopniowo powstawały kolejne grupy młodzieży, które łączyły przede wszystkim przekonania polityczne lub religijne, więzi środowiskowe bądź towarzyskie. Młodzi ludzie mieli pod opieką ogrody i sady, uczyli się pracować na roli, ale wykonywali też inne prace. Jednak przede wszystkim organizowali życie kulturalne i grupy samokształceniowe, biblioteki, odczyty, kółka zainteresowań, wydawali gazetkę. Młodzież w getcie dyskutowała o literaturze i polityce, kłóciła się o przyszły powojenny kształt Polski i jak powinno wyglądać nowe państwo żydowskie. Ale też pomagała sobie nawzajem. Choć grupy stopniowo rozlatywały, młodzież nadal spotykała się w domach, często wspierała. W wielu przypadkach więzi przetrwały próbę czasu, a nawet trwały przez długie dziesięciolecia. O organizacjach młodzieżowych w łódzkim getcie porozmawiamy z badaczką dr Ewą Wiatr, a przede wszystkim z Ocalałych Marianem Turskim.
18:30 – Koncert w przestrzeni parku z okazji 20. rocznicy powstania Parku Ocalałych. Dźwięki pamięci, Robert Stefański (klarnet). PL
Miejsce: Głaz pamiątkowy / Park Ocalałych, ul. Wojska Polskiego 83.
Organizator: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.
Wstęp wolny.
19:00 – Koncert w przestrzeni parku z okazji 20. rocznicy powstania Parku Ocalałych. Ślad obecności, Katarzyna Jackowska-Enemuo (śpiew, akordeon). PL
Miejsce: Początek Alei Arnolda Mostowicza / Park Ocalałych, ul. Wojska Polskiego 83.
Organizator: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.
Wstęp wolny.
20:00 – Do not despair / Nie rozpaczaj – koncert dedykowany Ocalałym z łódzkiego getta. Wykonawcy: Alan Bern (fortepian), Sveta Kundish (śpiew), Mark Kovnatskiy (skrzypce), Fabian Schnedler (śpiew), Martin Lillich (kontrabas). PL/ENG
Miejsce: Park Ocalałych | ul. Wojska Polskiego 83.
Organizator: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi.
Wstęp wolny.
Zachęcamy także do odwiedzenia strony internetowej Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, na której można znaleźć więcej informacji- www.centrumdialogu.com
Gospodarze uroczystości:
Główny organizator:
Współorganizator:
Patronat Honorowy:
Partnerzy:
Patronat medialny:
